UMI  Paolo Castellina, Suissa.
Discurso al 13e Conferentia International de Interlingua.
Strasbourg, Francia, 1997.

I. Introduction

Interlingua e Internet non es solmente parolas que possede in commun le prefixo inter, ma illos es realitates que se demonstrava semper plus compatibile. Internet gradualmente se demonstrava un potente alliato de Interlingua e uno ex le medios melior pro diffunder Interlingua ipse in le mundo integre e sin grande effortio.

Io non volerea dicer que Internet, o le Interrete (secundo le neologismo interlinguan), se substitueva al labor del societates national pro Interlingua, le qual remane importante, ma io rememora le tempores de grande personal frustration in le quales io me effortiava a diffunder Interlingua in mi pais e, io debe confessar, sin successo. Nunc, per le medio del Interrete, io acquireva pro mi propaganda, un publico attente e semper plus grande a nivello multinational, un medio que solmente alcun annos retro esseva inconcipibile. On pote nunc mesmo parlar de duo communitates de usatores e promotores de Interlingua: le communitate transnational de illos que, per le medio de lor computator, es connectite inter se e con le mundo per le Interrete, e le le communitates de illos que es associate al uniones local pro Interlingua, le quales continua lor labor e propaganda traditional e que, si illos non es preste a adequar se a iste nove medios, risca de devenir illes ipse superate, antiquate.

II. Breve historia de Interlingua & Internet

Duo annos jam ha passate desde io presentava al Conferentia de Interlingua de Praga le prime discurso super Internet e como nos haberea potite utilisar lo pro le diffusion e utilisation de Interlingua e jam le evolution technologic portava nos a nove horizontes.

Mi personal labor pioneristic me portava primo a associar me a un grande providitor mundial de servicios Internet como Compuserve e America On Line. Per iste servicios io essayava proponer primo Interlingua in le varie forums de discussiones sur thema linguistic e inserer ibi varie documentos super Interlingua. Per le intercambios de correspondentia electronic nos successava obtener le prime interessatos e alsi excitar le reactiones inragiate de esperantistas, le quales pensava de monopolisar le campo del interlinguistica...

Le offerta de iste firmas a su abonatos de construer sin ulterior expensa paginas personal de presentation de themas favorite, me permitteva de facer un passo in ultra super Internet: le preparation de paginas public sub nostre proprie responsabilitate in le quales presentar Interlingua in varie linguas, inserer dictionarios, grammaticas, revistas, articulos etc. a complete disposition de visitatores del tote mundo. Io essayava, appoiante me a iste nove spacio public conquirite, de transferer ibi, per le medio de un scanner (scanditor) le plus grande numero de textos possibile in Interlingua, super toto le instrumentos practic, certo faciente attention a non esser troppo in concurrentia con nostre Servicio de Libros.

Le multiplication de providitores local e del offertas private de spacio gratuite super le Tela Trans-Terrestre (World Wide Web) insimul al creation de forums libere (listas de correspondentia) de discussion, rendeva superflue le abonamentos a providitores mundial con lor retes private. Ergo io me distaccava de Compuserve e, appoiante me sur providitores local solmente, io comenciava utilisar medios completemente gratuite e accessibile a quicunque.

Nove interessatos non solmente apprendeva multo tosto a utilisar Interlingua, ma alsi illes creava plure paginas personal in e super Interlingua. In ultra un lista de correspondendia dedicate solmente a Interlingua, in ultra a participar a gruppos de novas (newsgroups), rendeva le vitalitate del movimento pro Interlingua super Internet mesmo plus grande que lo que eveni per le varie uniones local pro Interlingua. Il ha mesmo personas nunc que produce un grande quantitate de textos in Interlingua, le quales ha mesmo poc contactos con le associationes local pro Interlingua. On poterea dicer que per le medio de Internet on creava un nove communitate transnational de usatores de Interlingua, communitate que poterea organisar se parallelemente al organisationes national.

III. Lo que actualmente nos possede

Le situation actual del presentia de Interlingua in le Interrete se poterea delinear assi:

1. Paginas domestic

  • Le Union Interlingua de Helvetia, per Paolo Castellina, construeva le prime sito Internet in Interlingua. Illo contine multe material pro presentar Interlingua in varie linguas, dictionarios e litteratura. Illo presenta alsi le material de "Documentos de Pro Biblia", le qual exprime le fide christian evangelic in Interlingua, secundo le interesse de su autor. (http://personal.naz.com/personal/interlng).

  • "Viagia a in Brasil con Ensjo" (Emerson José Silveira da Costa), pro presentar Interlingua al brasilianos e al "internautas" de lingua portugese. Illo contine alsi multe litteratura original e traductiones del portugese. (http://www.nautilus.com.br/~ensjo/).

  • Pagina de Jay Bowks. Ille gere le si nominate "Projecto Auxilingua", le pagina pro le servicio de recercas del Interrete pro le studio e uso de linguas auxiliari. Le proposito de iste sito es meliorar le supporto del studio de Interlinguas e provider un servicio de recercas. Jay Bowks tentava de reunir hic un numero de ressources pro adjutar omne interessatos in lor progresso e placer de usar le linguas auxiliar e international. (http://www.cheshire.net/~jjbowks/).

  • Pagina de ILVI, un pseudonymo del mesme Jay Bowks, le quales essaya hic nove technologias graphic pro paginas de tela. (http://www.geocities.com/Area51/Corridor/7787).

  • Jan Årmann: sito svedese que se specialisa in presentar Interlingua al publico scandinave e que hospita le materiales del Dansk Interlingua Union. Un section de isto parla in re le scepticismo: discoperir deceptiones e fraudes, e le philosophia humanistic, secundo le particular interesses de su autor. (http://www.algonet.se/~armann/).

  • Thomas Breinstrup: Redactor de Panorama in Interlingua. Su sito respecula le materiales jam publicate de Paolo Castellina e illo hospita le revista Panorama ipse. (http://www.geocities.com/Athens/Forum/1149).

  • Sigmund Löfstedt, le qual humorosemente se appella "Ministro del Pigresssa de Ladonia", un pais "virtual" in Svedia. (http://www.algonet.se/~sigmund/).

  • Jesper Olsson: un altere sito svedese. (http://www.student1.lu.se/~lin92jol/index.html).

  • Pagina domestic de Paul O. Bartlett (Vienna, Virginia, USA), con textos in anglese e super varie linguas artificial (http://www.access.digex.net/~pobart/).

  • Le Valle del Sol (Arizona, USA), per Lucian Georgescu, con plure textos in Interlingua, includite un dictionario philatelic. (http://www.cris.com/~Lugex/).

2. Lista de correspondentia. Nos debe regratiar Frank Pfaff pro su ingeniositate e bon connectiones in establir iste foro pro le uso de interlingua. “INTERLNG” es le nomine de un gruppo de personas qui vole participar in discussiones in interlingua sur le interrete per excambio de posta electronic. Le objecto de iste liste es provider un foro pro usar le lingua. Le intention principal non es discussiones super Interlingua ma discussiones in Interlingua super themas varie. Nonobstante, isto non vole dicer que tal discussiones super Interlingua sia prohibite. Nos spera que interlinguaphonos a qualcunque nivello sentira se benvenite. Il debe esser evidente que necuno parla interlingua como lingua materne. E totos pote semper meliorar se. Ergo, omne participante in iste gruppo intende semper communicar con un spirito de patientia, cooperation, e amicitate.

Ecce le conto que Frank Pfaff ipse face in re le lista INTERLNG:

“Mi discoperta personal de interlingua era in januario—februario de 1996. Io incontrava un o duo messages de Stan Mulaik in sci.lang e era multo impressionate.  Curte tempore postea io incontrava tu proprie annuncio super tu paginas.  Ex iste paginas io trovava un lista de nomines de personas qui era parate a excambiar messages in interlingua trans le rete. Io scribeva un message a omne personas de iste lista.  Non multe personas respondeva ma io commenciava excambiar messages con te, con Jan Årmann, con Kjell Rehnström, con Stan Mulaik, e alteres.  Io recercava le possibilitate a establir un foro public (“newsgroup”) pro interlingua al maniera de rec.culture.esperanto.  Ma on besonia un major numero de participantes ante que on pote establir un tal foro.  Si io memora correctemente Paul Bartlett suggereva le establimento de un “gruppo de correspondentia”.  Io cercava un servitor de listas que nos darea permission a establir nostre lista.  Le administrator del servitor-lista de St. John's University in NYC era le sol responsa positive. Le lista era establite in april 1996.  Io annunciava le lista a omne personas (interessate in interlingua) cuje addresses electronic io possedeva.  Al initio nos habeva octo o nove participantes.  Iste numero cresceva lentemente.  Nove interessatos junge se al lista e altere "non-plus" interessatos parti.  In april 1997 le lista attingeva un magnitude de 50 membros.  Ma iste numero ha reculate un pauco e nos ha al momento 43 membros.  Plus del medietate del membros nunquam scribe; illes son “latores” (“lurkers” in anglese), participatores solmente passive. Le participation active varia.  A vices le numero de messages quotidian es grande, altere vices multo parve. Un archivo complete del messages de INTERLNG (organisate mensualmente) existe sur nostre servitor e es disponibile e per le tela e per requesta specific ab le servitor. Hodie, io e Emerson José Silveira da Costa son le duo administratores de INTERLNG. Io non pote contar le numero de messages inviate a INTERLNG, ma si nos estima in media 5—10 messages quotidianamente vice 400 dies de existentia nos ha un total de forsan 2000—4000 messages. Le themas son multo varie. Interlingua ipse es le thema numero un. Ma nos ha vidite multo bon argutia e humor, traductiones poetic de poemas e cantos, sports, tempore scandinavian,  e guerras finnese.”

3. Participation a gruppos de novas linguistic e interlinguistic. Hic varie amicos de Interlingua participa a omne sorta de discussion e attrahe le attention del participantes super Interlingua.

4. Conversationes interactive. Per le interrete on non pote solmente scriber messages que, quanquam veloce, necessita un certe tempore inter expedition e responsa, ma on pote mesmo excambiar se messages a reception immediate. On nomina isto le “chat”, illo es le “garrulation”. Alcun firmas rende isto possibile a su abonatos, ma il ha anque firmas que offerte le “chat” gratuitemente. Alcunes inter nos interlinguistas, se inscibeva assi al firma ICQ. Illo da le possibilitate de saper immediatemente qual amico es actualmente in linea, de demandar le si ille vole dialogar, e de poner se immediatemente in communication. Naturalmente il se tracta semper de un conversation con parolas scripte, ma il ha hodie anque le possibilitate de parlar se realmente previe le acquisition de un special software. Le sol problema es le expensas del communication telephonic, le qual tamen es certemente multo plus basse del precio de un conversation telephonic international normal. Il es mesmo jam possibile, per le medio de un video-conferentia, le personas con le quales nos parla, ma iste systema nunc require equipamento specialisate non ancora commun e lineas telephonic plus veloce que le standard de hodie.

IV. Prospectiva

Le Interrete es un medio in plen e rapide evolution technologic, e illos que lo usa, nunc circa 50 milliones de personas, super toto il le mundo disveloppate, va crescer semper plus. Le sorta de personas que lo usa cognosce linguas estranier (al minus anglese) e ha un mentalitate international. Illes es juvene e energic, e super toto curiose. Le usatores del Interrete es appellate “internautas”, e como le antique navigatores, illes es exploratores. Attractive e phantasiose sitos in re Interlingua e offertas de communication interactive multimedial poterea ancora de plus attraher iste publico. Le accentuation que on deberea dar in nostre propaganda pro Interlingua super le Interrete, e que certemente esseva le objectivos que le UMI semper se proponeva, esseva resumite per Frank Pfaff assi:

  1. Recognoscentia universal como lingua belle, intelligente, e practic.
  2. Acceptation universal pro uso in le interrete, como lingua touristic, como lingua estranier in scholas trans le mundo, recognoscentia como lingua official del Union Europee e del Nationes Unite, apparition de reclamos durante transmissiones televisive del Olympiade e del Mundial de Football.
  3. Production de obras original fictive e non-fictive publicate/presentate per medios libere.
  4. Essayar approches semper nove al Ecclesia Catholic e al Papa pro proponer Interlingua, secundo le exemplo de prof. Blandino de Roma, como medio de communication, como practic alternativa al latino.

Semper plus interlinguistas active, e certemente al minus uno del organisationes national pro Interlingua, deberea esser connectite al Interrete e posseder le proprie pagina domestic in le qual exhiber Interlingua e le proprie activitates. Isto adjutarea le communication e le projectualitate inter le varie uniones national, ma also illo multiplicarea le possibilitate de attraher personas e convincer les del valor de Interlingua.

Omne interprisa commercial hodie non pote plus permitter se de ignorar le Interrete. Le presentia de qualcunque firma o organisation super Interrete significa possibilitate de expansion commercial. Il esserea alsi essential que le proxime Servicio de Libros UMI deberea haber le proprie sito super Internet e de ibi vender libros. Le clientes poterea acquirer libros in Interlingua de ibi per le medio de cartas de credito. Isto es “le” maniera per le qual semper plus hodie qualcunque interprisa commercial vende e compra, e nos non pote plus permitter nos de ignorar o pensar de esser prive de iste servicio. Le vita de un firma commercial nunc depende alsi de su capacitate de operar per le Interrete. Mesmo nos poterea dicer que le interrete significa vita pro interlingua! Isto remane ver mesmo si on non ama o non apprecia le Interrete.

De isto io pote concluder que le presentia de Interlingua super le interrete es nunc absolutemente essential e on debe esser preste a exploitar tote lo que illo pote offerer e de remaner vigilante super tote su developpamento, illo es remaner preste a apprender e usar omne innovationes technologic que nos videra in le proxime futuro. Pro isto le interesse al Interrete non pote plus esser un question de alcun private interessatos o enthusiastas, ma illo debe esser sumite officialmente per le UMI e gerite professionalmente. Le costos hodie non es plus in question.