UMI  Elitsa Ivanova, Bulgaria.
Discurso al 14e Conferentia International de Interlingua.
Focşani, Romania, martedi le 27 de julio 1999.

Le folklore bulgare, con su traditiones exclusivemente ric que ha supervivite multe seculos, non solmente hodie, sed etiam in le passato, ha essite objecto de profunde recercas del scientistas de tote le mundo e, naturalmente, de Bulgaria. Forsan iste activitate de recercas va developpar se etiam in le futuro, proque il existe ancora polemicas scientific re le racinas e le interpretationes de iste traditiones.

Naturalmente, nos non pote negliger le spiritualitate bulgare, le psychologia de nostre populo, que ha subite multissime metamorphoses durante nostre longe historia, proque isto es un factor significante pro le formation e le firmation de iste traditiones, de ubi veni multe obstaculos pro lor studio e lor generalisation.

Pro me es absolutemente impossibile de facer un "breve" description del traditiones folkloric bulgare, un tal desiro esserea mesmo ridicule e private de omne senso, ecce proque io me permittera de contar vos pro un festa, que ha diverse nomines in le diverse regiones geographic de Bulgaria, generalmente appellate le Die del Kukeris. Como in le village de Kalugerovo, ubi io, durante qualque annos, ha observate e mesme participate in iste festa, illo es appellate le Die del Djamales, in mi discurso io va appellar lo con iste nomine, et non le Die del Kukeris.

Como io ha jam dicite, iste festa ha diverse characteristicas in le diverse regiones de Bulgaria e porta nomines que non ha ligamines morphologic inter se, sed si il ha qualcosa de commun inter iste variantes, isto es le symbolismo del festa, le personification del natura levante, del nove initio, del terra que porta le fructo in se, del placer e del joia del homines.

In le village jam duo vices mentionate, le Die de Djamales es celebrate in le prime die del Quaresimas. Qualque dies ante le festa le homines qui va participar pende sur se campanas, sorti in gruppos le vespere, face un fracasso terrificante e rememora al homines le festa veniente.

Le nomine "Die del Djamales" veni del djamales, le animas del festa, le homines qui prende le participation principal. Illes es vestite in pelles de capra, rarmente in pelles de ove, cuje capillos es vertite foras. Omne un porta un masca sur le facie, le mascas es diversissime e representa facies de homines, de animales o mesmo de creaturas phantastic. Le pelles in le qual le djamal essera vestite, sta tres dies in aqua et in le nocte ante le festa, ancora humide, on les conjunge sur le homine. On utilisa un numero de pelles non determinate et on non applica symmetria de colores.

Le attributo principal de omne un djamal es su "spada", le plus sovente fabricate de ligno in le forma de un gladio. Sovente le djamal pone sur illo qualque inscription, per exemplo "guarda te, io face mal". Altere attributos obligatori non existe, e le djamal pote facer se plus colorite, in utilisante su phantasia. On pone como un ornamento supplementari lana e bandas colorate.

Normalmente, le homines, qui va esser djamales, se reuni per gruppos in diverse casas e se vesti le un le altere, sin esser vidite, et illes se monstra usque tosto le matino, quando illes veni in le centro del village — ibi on celebra le Die del Djamales et ibi se reuni le habitantes de Kalugerovo et omne hospites.

Le rolo principal del djamales es de "propulsar le demones de lor amicos e vicinos, battente les con lor spada, dansante, mesmo cadente al terra, proque illes essera "vive e robuste durante tote le anno". Post isto, circa dece horas, comencia le programma, preparate qualque dies, mesmo un mense. Illo include qualque parve scenas comic, et omne participantes es obligatorimente vestite in costumes traditional bulgare. Io ha apprendite de qualque vetere habitantes del village que ante dece o dece-cinque annos iste scenas representava vetule traditiones bulgare. Per exemplo, in un de illos nos vide un homine, vestite como un campanero del dece-novesime seculo, qui, con un aratro, circumveni le centro del village e disperse con su manos frumento, jocante sic le semination. Le homines jocava sovente le matrimonio, in interpretante precisemente como on prende le futur marita de su casa, illes mesme ha cantate le canto que accompania iste evenimento:

Le vento inclina le abiete,
le virgine abandona su familia:
Adeo, mamma, adeo...

Ela se vie, previva,
moma se s roda proshtava:
Proshtavai, male, proshtavai...

Io pensa que ante plus de cento annos iste scenas non esseva jocate pro le divertimento del publico, sed illos ha essite rituales severmente effectuate, parte obligatori del festa.

Post haber jocate le scena, seque un concurso pro le djamal le plus belle e le plus original, e post haber finite le programma le djamales reguarda si illes habeva expulsate le demones de omne lor cognoscites, e, como de plus in plus nove homines veni al festa, illes continua lor actiones ritual pro poter "adjuvar" contra le demones etiam iste novevenites.

Circa dece-sex horas le homines, fatigate, torna a lor casas, e le djamales comencia de visitar in gruppos le casas. In omne casa illes accipe donos del habitantes qui etiam es battite con le spada — pro esser robuste. Normalmente in le gruppo del djamales existe un "sposa" — isto es un homine, vestite de un vetule roba de matrimonio, de qui omnes prende guarda, proque su spada batte plus ferocemente e plus fortemente del spadas del altere djamales.

Le vespere le homines cambia visitas inter se, illes se reuni in diverse locos e se diverte. Sed tunc in le stratas appare le ci-nominate "passos silentiose — homines, vestite secundo su proprie phantasia, sed sic que nulle non poterea recognoscer les. Omnes prende guarda de iste "passos", proque illes marcha in gruppos, e si illes te incontra in le strata, e si lor pedes es plus rapide que le tues, tu pote suffrer, proque illes "expulsa le demones assatis ferocemente. Generalmente, illes claude le Die del Djamales.

Pro le tempore limitate de que io disponeva, io ha potite apprender un parvissime parte de isto, como le festa ha essite celebrate ante octanta annos: le vespere ante le festa le pueros habeva saltate sur grande focos illuminate, et in le mesme festa nesinaris habeva dansate — isto es dansatores, qui effectua dansas ritual sur carbones ardente. Naturalmente, in le vestimento et in le masca il ha hodie plus materiales synthetic. Il ha existite in le passato ancora un persona — le Pope, cuje functiones io non cognosce.

Finalmente, mesmo in su variante contemporanee, le festa ha conservate su signification pro le homines, e lor cordes es plen de joia quando illo veni, etiam de amor, proque pro illes isto es le primavera, le nove initio, le symbolo del joia, del divertimento e del amor.