Stefka Yoncheva, Bulgaria.
Discurso al 17-me Conferentia International de Interlingua.
Åsa, Svedia, dominica le 17 de julio 2005, 16.00 horas.

Sur le terra bulgare plure civilisationes ha florite durante le millennios. Cata un de illos ha lassate su tracias in le folklore bulgare, benque lor origine ha jam longemente essite oblidate. Illes de vos, qui ha essite in Romania sex annos retro, forsan memora le presentation de nostre collega Elitsa Ivanova consecrate al Kukeri, un tradition ligate al repulsion del mal fortias.

Io va presentar hodie un altere tradition folkloric bulgare. Su origine es anque pagan e forsan illo es ligate al festivitate del mysterios ancian qui ha florite al costas nord del mar Mediterraneo in le Antiquitate. Le nomine de iste tradition es Nestinari e su representantes – le famose dansatores sur foco – vive in Bulgaria de Sud e Grecia de Nord. Benque il es difficile trovar hodie ver nestinarios, le memoria de iste dansatores es ancora vive e, gratias al effortios de plure generationes de scientificos, satis ben studiate.

Le rituales del nestinarios es effectuate duo vices per anno – in le hiberno, in le prime duo dies de januario, quando le festas de Nativitate e del Nove Anno ha jam finite, e durante le estate, le tres e quatro de junio, al festa ecclesiastic del sanctes imperator Constantino le Grande e su matre Helena. Il es importante notar que anque in iste caso le tendentia de incorporar festas pagan in le tradition christian se manifesta clarmente. Altere simile festas es le vinti-cinque de decembre, como die native de Jesus, que originalmente es le festa del nascentia del deo iranian Mithra, o le immolation de agno al festa de sancte Georgio qui personifica un vetule deitate del typo del heroes.

In le hiberno le festa del nestinarios es plus modeste. Le epitropo, representante official del nestinarismo e responsabile principal al ceremonias del nestinarios, prende del ecclesia le icones del sanctes Constantino e Helena e los da a tres pueros qui los prende e porta sur lor humeros, ponite sur nove coperturas. Con iste icones e con le tambur del nestinarios, que usque iste momento ha essite guardate in le cappella del ecclesia, le pueros va in torno in tote le casas. Durante que le iconophoros, o le portatores del icones, visita omne casas, le tamburista, accompaniate per un jocator de cornamusa (gaida in bulgaro, binou in breton e francese e bag-pipe in anglese) comencia jocar melodias gaudiose. Le juvenes comencia dansar hilare dansas popular, sequente le movimento del procession con le iconas. Quando omnes attinge le loco que on ha seligite previemente, le musicantes comencia jocar un canto que le nestinarios ha commandate, illes personalmente entra in trance e aperi lor dansas sur le herba, ma ancora sin foco.

Ma le ver developpamento del traditiones del nestinarios arriva al festa del sanctes Constantino e Helena, quando le dansas sur foco ha loco.

Nestinarios pote esser tanto homines como feminas, ma in Bulgaria le feminas es le plus numerose. Secundo le tradition le posto del nestinario es transferite per heriditage, on lo passa de generation a generation. Un del obligationes principal del femina nestinario es occupar se del konak. Iste parola normalmente designa le sede del administration local del epocha del imperio ottoman, ma in iste caso isto es un micre casa de al plus duo cameras, locate in le centro del village. In bulgaro on lo appella anque stolnina. In iste stolnina il ha un iconostasis, dunque altar, e locos pro le icones que on usa durante le festa. Ibi on guarda anque tote le objectos e instrumentos, necessari pro le rituales, plus costumes folkloric, coperturas e grande pecias de texito, appellate camisas, facite per le femina nestinario principal o per le femina le plus vetule in le village. Con iste "camisas" on decora le icones con le quales le nestinarios va entrar in le foco.

On crede que le nestinarios ha le dono de dicer le sorte, de divinar le futuro e de sanar maladias. Tal dono possede per exemplo Zlata, un del ultime ver nestinarios in Bulgaria al presente. Quando illa es visitate per qualcuno qui ha problemas personal o qui es malade, illa mitte nove vestimentos, va al stolnina e accende le candelabro in fronte del icones. Post un momento de silentio e de guarda attentive al icones, le femina nestinario condivide lo que le sancte la ha communicate.

Un septimana ante le festa del sanctes Constantino e Helena le femina nestinario principal appella a se le feminas e le virgines le plus initiate e devote pro polir le stolnina. Le jovedi ante le festa, appellate "Le micre sancte Constantino" on poli anque le ayazmo – micre fontes de aqua circumdate de petras e coperite. Presso iste loco il ha un parve cappella con locos pro le icones e pro candelabros. Non multo lontan il ha anque un scena de ligno ubi durante le festa on pone panes de culto e on recita orationes al sanctes. 

Le mesme die le epitropo con duo o tres pueros immola un agno presso al ayazmo e retorna in le village pro cocinar lo e postea prepara le repasto public traditional. Le epitropo annuncia per le campana del ecclesia que le repasto es preste, e post que tote le village ha arrivate in torno al ecclesia, omnes va al ayazmo pro purificar se ritualmente.

Tosto le matino del die del sanctes Constantino e Helena, que es le tres de junio o le vinti-prime de maio secundo le calendario julian, applicate ancora in certe paises orthodoxe, multe peregrinos entra in le ecclesia. Post haber accendite un candelabro e haber recitate un oration, omnes va al stolnina del sancte Constantino ubi illes depone donos pro esser de bon sanitate in le futuro. 

Quando tote le village arriva in torno al stolnina, le nestinario le plus vetule elige tres pueros pro portar le icones. Il es obligatori que iste pueros sia prime infantes in lor familias e que illes non sia maritate. Le pueros prende le icones del sanctes Constantino e Helena ab le stolnina e sur lor dextere humero le epitropo pone le "camicias" que nos jam mentionava. Iste camicias es colorate le plus sovente in rubie como symbolo del sanitate. In altere casos illos es blanc como symbolo de puritate e castitate. Ante le icones marcha un puero de octo annos con un candelabro e le epitropo con le aromatario.

Iste procession va al ecclesia ubi on exeque le ritual sequente. Le femina nestinario principal face le signo del cruce, prende le icone del prime puero, fuma lo con le aromatario, sta a genus e attentivemente leva le "camicia", post le qual illa da al puero un nove camicia – rubie e decorate con monetas argentee. Postea le epitropo pone le icone sur le iconostasis. On repete iste manipulation anque con le altere duo icones.

Le epitropo da signo e le tambures comencia batter. Iste sonos e le aroma del incenso face le femina nestinario entrar in trance – illa tremula, torna, le color de su facie cambia, su manos deveni pallide. Illa incipe su dansa menadic sub le sonos del tambures a del cornamusa e dece minutas postea le musica cessa e le passiones se calma de novo. Le nestinarios se separa del alteres e illes va al ayazmo del sancte Constantino. Al fronte marcha le epitropo qui primo attinge le fonte, leva su copertura e disperge aqua sur le icones que on porta. On apporta le panes de culto super le qual on recita un oration al sanctes.

Postea in torno al ayazmo le turba dansa dansas popular. Post un longe periodo de musica, dansas e altere ritos, al arrivata del vespere on accende le foco consecrative, e quando le ligno arde completemente, on face del carbones ancora rubie e calide un circulo de foco. Le epitropo da al pueros le icones e illes los pone presso le circulo flammante. Le nestinarios, jam preparate a dansar, sta presso le foco e passa tres vices in torno. 

Durante su dansa in le foco le nestinario senti qualcosa inebriante. On crede que isto es le spirito del sancte Constantino qui le possede. On appella iste momento "entrata in possession" e tunc le dansatores respira intensemente, facente sonos special. Le puncto superior del dansa febril es le momento quando le femina nestinario salta, prende le icona del sancte Constantino del puero qui lo tene e commencia a dansar sur le foco. In iste dansa sur le carbones callide illa cerca de calmar se del excitation superflue e del extase.

Post le fin del dansa in torno al carbones omnes dansa. Le vespere in le stolnina entra circa vinti nestinarios. Un repasto special es preparate ibi. Le die sequente, que es le quatro de junio, on exeque un altere rito que es tanto vetule como le dansa sur le foco – le visita de tote le village con le icones del sanctes Constantino e Helena. Iste die le festa es consecrate al sancte Helena. Un elemento importante de illo es le bibita de aqua del ayazmo de Helena. Cata uno accende un candela, prende aqua del fonte e basia le icones, que de novo ha essite prendite del stolnina per tres pueros.

Iste ultime rito es consecrate super toto al feminas, e a causa de isto durante le dansas al torno del fonte on pote vider solmente virgines e juvene viduas. In iste die cata femina debe portar su plus belle vestimentos e anque debe facer le pan le plus ricamente decorate. Al fin on depone de novo le icones in le stolnina.

Como on pote facilemente notar, iste ritos ancian porta le detalios de un passato pagan. Le christianisation de Europa ha rarmente succedite a reimplaciar o a demolir tal ritos, e isto es ancora plus pronunciate sur le Balkanes, ubi le christianismo orthodoxe es imponite relativemente tarde foras le imperio byzantin. Tal ritos existe mesmo hodie in tote le peninsula, plus o minus celate e ligate al sanctos, ma lor ver natura pagan es evidente. Nos crede que iste traditiones es un parte multo importante de nostre identitate tanto national quanto individual, e il es un ver placer condivider los con vos.

Gratias pro le attention.