Experientias del inseniamento del vocabulario international in le nove gymnasio svedese

Per Ingvar Stenström

Le grande reforma del systema de education in Svedia, initiate per experimentos post le Secunde Guerra Mundial, attingeva in le autumno de 1966 le gymnasio, le tres ultime annos del studio que precede le immatriculation al universitate. Inter le multe innovationes un del plus interessante esseva, le introduction de un nove subjecto »allmän språkkunskap«, »cognoscentia general de linguas«, reimplaciante como subjecto obligatori le latino, que habeva essite le subjecto characteristic de un del tres brancas del vetere gymnasio: le branca latin, le branca de scientias natural e le branca general (scientias social). Latino remane como subjecto facultative e pote esser studiate in le ultime duo annos in 7 lectiones per septimana. Postque le anno scholar dura 40 septimanas isto significa circa 560 lectiones.

Antea on esseva obligate studiar lo durante tres (o quatro) annos in circa 800 (o 875) lectiones e in addition durante multe, multe horas de examinationes scripte. Le causas del abolition del latino como subjecto obligatori tamen non esseva le »terror« del latino presso le scholares, sed le resultato de inquestas inter representantes de industria, commercio e universitates: On concludeva que le parte del curriculo scholar que esseva occupate per latino esseva troppo grande, viste que le evolution rapidissime del mundo technic demanda ab le discipulos tante cognoscentia in multe altere dominios, sed on emphasava le importantia de ille parte del latino que vive e produce ancora terminos technic e que constitue un tresor de parolas cultural que es commun a omne linguas indo-europee. Le professores universitari de linguas exprimeva lor opinion que latino es indispensabile. In iste situation Prof. dr. Alvar Ellegård, professor de anglese al Universitate de Göteborg presentava un proposition: durante tres lectiones per septimana in le secunde anno del gymnasio, le schola debe offerer al alumnos un curso de analyse systematic del vocabulos international de origine greco-latin que es commun al lingua svedese e le linguas estranier le plus studiate in le schola, isto es: studio de »ille parte del latino e del greco que functiona ancora in le linguas occidental como ingredientes acceptate in le vocabulario general e in terminologias scientific e in forma de sententias e citationes«. In addition le nove subjecto debe »cultivar le senso pro le functiones del lingua e informar concernente le rolo del linguas classic in le historia cultural«.

Pro lectores-interlinguistas iste citationes ex le programma de studio pare frappantemente identic con qualcunque definition de interlingua! Il se tracta, de lo que le autor de iste lineas nomina in su manual INTERLINGUA - INSTRUMENTO MODERNE DE COMMUNICATION INTERNATIONAL (Esselte Studium, Stockholm 1972) in le prefacio »Le lingua In le linguas«. Il es un facto que le prime cinque lectiones esseva scribite jam in 1959 (pro un alumna qui intendeva studiar latino in le semestre sequente) e que le libro esseva projectate pro servir duo objectivos: presentar interlingua e como instrumento de communication e como »explicator« del milles e milles de vocabulos international in svedese.

Manuales e methodos

In le autumno de 1967 ha comenciate le instruction. Duo tertios del alumnos in le branca humanistic elige le »Vocabulario international«, e un tertio elige latino. (Le numero de discipulos in le gruppo con »V. I.« varia inter 10 e 28.) Le instructores esseva le professores de linguas classic o moderne qui se habeva qualificate ulteriormente per un curso de un mense re methodica e linguistica general e, pro le »classicos« un curso del evolution del linguas moderne, e pro le »modernistas« un refrescamento del cognoscentias del linguas classic.

Duo manuales, multo differente, sta a nostre disposition: Un es scribite per Dr. Erik Wikén, philologo, classic, e Mag. Bo Einarsson, modernista, e editate per Esselte Studium. Dr. Wikén e su co-autor ambes habeva experimentate antea con »latino pro scientistas« e es pioneros meritose.

Le altere manual es scribite per le initiator, prof. Ellegård, e es nunc usate in circa 80 % del scholas. Su titulo »De internationella orden« (Le parolas international) esserea vermente un nomine multo plus adequate del subjecto. Un reguardo al contento va dar vos un bon comprension como illo es inseniate in le majoritate de nostre gymnasios. Le prime capitulos tracta le structura del lingua in general: le affinitate inter le linguas, le subgruppos del idiomas indo-europee principalmente; le construction del lingua, prefixos, morphemas de base, suffixos e altere terminos linguistic necessari; le distinction inter parolas originante ex un fonte commun, »le indo-europeo«, e postea hereditate e sovente fortemente cambiate phoneticamente (octo, eight, huit, åtta) e le parolas »imprestate« (cultura, kultur etc.) que retene characteristicas estranier (le quales on debe apprender a recognoscer) e que remane quasi identic in forma in plure linguas. On etiam demonstra a omne occasion possibile, al scholares como parolas es un speculo del historia cultural.

Post alcun septimanas le classe es preparate pro le parte essential del curso: le analyse e apprension del vocabulario international greco-latin. Un brevissime introduction in le grammatica latin precede le multe exercitios que visa al apprension del affixos latin e grec e al capabilisation del scholar de analysar parolas anglese, francese o espaniol o parolas estranier in svedese pro comprender melio lor signification. Verso le medio del semestre primaveral, on studia un synopse del grammatica latin pro facer possibile le lectura de sententias proverbial del latino, que abunda in le litteratura, e de alcun textos latin, usque nunc 5-10 paginas. (Generalmente le tempore non suffice pro iste studio, le qual le alumnos trova multo difficile). Ab le puncto de vista del discipulos le scopo de iste textos latin es que illes apprende nove morphemas basic, utile in leger textos moderne. Le attitude del alumnos es totalmente utilitari. Lo que es utile, tangibilemente utile, on apprecia, tote altere cosa - vade via, supprime lo! Probabilemente non esseva le intention del creatores del subjecto que illo sia reguardate assi, disproviste de aspirationes classico-cultural ...

Experientias del gymnasio de Varberg

Per inquestas anonyme post cata anno io ha sondate le opiniones de mi discipulos re le inseniamento pro ameliorar lo e re lor evalutation del subjecto. Le attitude general de omne mi discipulos de iste septe annos es positive, forsan 99 % se declara contente de trovar que lor cognoscentias se ha monstrate concretemente utile: »On comprende nunc multe parolas anglese e francese mesmo vidente los pro le prime vice.« »On memora multo plus facilemente le longe parolas infrequente quando on pote segmentar los in lor elementos, le morphemas.« Parlante con ex-alumnos un anno post le studio, io audi repetite sempre e sempre iste argumentos. »Le manual troppo theoretic, non possibile studiar sin instructor. Ergo esser absente es disastrose.« »Troppo breve le tempore a nostre disposition. Nos vole studiar lo durante ancora un anno.« Critica recurrente: »Le 'microgrammatica' latin troppo difficile pro assimilar. On non lo memora post duo menses.« »Servi a nihil!« E constantemente se repete: »Nos deberea apprender plus de morphemas de base!« Multe collegas me ha confirmate que isto sembla esser le problema etiam in lor classes. Como satisfacer lor fame pro plus de cognoscentias concrete?

Rolo possibile de Interlingua in le inseniamento

Le methodo le plus usual de laborar (on travalia in gruppos) es que le scholares recipe textos in svedese o anglese, con prosa un poco super le nivello del conversation quotidian postque le percentage de vocabulos latin alteremente non sufficerea. Tal textos, naturalmente, es difficile, specialmente illos in anglese, e pro haber un contexto comprensibile, on debe cercar in dictionarios etiam parolas inusual, non-frequente de origine germanic, parolas que es quasi »sin interesse« in iste curso. Per consequente, iste lectura exige un labor considerabile e, super toto, prende multe tempore. Al contrario, textos in interlingua, que par définition contine un maximo de vocabulos international, pote esser de natura multo plus simple. Parolas quotidian como vider, seder, evitar, audir, occurre ibi frequentemente e justo tales servi como bases in derivatos in anglese, francese, espaniol etc. Si on cognosce le parolas anglese to see, sit, avoid, hear on tamen non comprende vision (vi•d•s•ion), visible, session, sedentary, inevitable, audible etc. Le textos del manual de Stenström presenta tal morphemas basic in contextos facile a comprender, e per consequente, plus facile a memorar.

Il es natural que multe collegas non ha ancora un clar comprension del grande potential de servicio de interlingua in iste connexion. Sed le alumnos, qui ha facite le experientias illes ipse, illes sape e pronuncia testimonios convincente - e le experimento ha le benediction del Direction Supreme del Scholas (Skolöverstyrelsen).

In le gymnasios in Svedia ubi on utilisa interlingua on pote facer lo e lo face de plure modos: a) In le lectiones ordinari: lectura del textos alcun minutas cata septimana. b) Como assignamento o deber individual (»specialuppgift«) durante alcun lectiones. c) Como »obra special« (»specialarbete«), que es un studio individual obligatori cuje thema le studentes pote liberemente seliger in le tertie e ultime classe. Illes debe dedicar circa 50 horas al deber e pote, quando besoniate, consultar lor instructor.

Le experientias con Interlingua in Varberg

Re a) Como ha nos, practicamente, utilisate le manual de interlingua? Le facto que io ipse es le autor de iste libro auxiliar me ha facite un poco restrictive quanto al frequentia de usar lo. Io non vole exponer me, io suppone, al critica de imponer mi proprie libro a mi discipulos. (Ah, exponer, supponer, imponer, qual belle exemplos pro analyse, un base con tres prefixos!) Iste restrictivitate tamen esseva criticate per mi alumnos, qui desira que »le parve rubie« debeva esser usate regularmente pro servir a su objectivo! Le poc minutas nos dispone assi: io presenta un lista, de vocabulos anglese, francese, espaniol o »svedese latin«, probabilemente non-cognoscite al studentes, sed le quales illes va comprender post le lectura del lection concernite in le manual. Exemplos ex lection 1: Un•ion; un•ity. Prim•är; prim•aire. Re•vid•era, revision. Libr•ary; libr•airie. Fak•t•um; bene•fac•tor. Ante meri•diem; Pre•dic•t; dic•t•ée. Banco = Fr le banc. Ex. lection 2: juven•ile, re•juven•a•t•ion; joven; Pro Juven•tute. De•capit•ate.

Re b) Le brevissime tempore a disposition pro le »deber individual« permitte, naturalmente, solo un cognoscentia multo superficial de interlingua. E il nunquam se tracta de apprender le idioma activemente; io evita etiam in tanto que possibile propaganda pro interlingua como lingua auxiliar mundial. Illo es de tanto evidente utilitate como auxilio complementari in »allmän språkkunskap«, que mesmo professores non amical al idea de un lingua mundial lo trova de valor indiscutibile. (Mi classes ha tamen con gaudio correspondite con un gymnasio de Checoslovachia que etiam studia interlingua!).

Re c) Como »obra special« del ultime classe jam multos ha seligite interlingua. Primo on ha studiate le manual Stenström pro aggrandir lor tresor de vocabulos international e postea demonstrate iste cognoscentia per traducer un texto a in svedese (le plus sovente), per investigar le uso de un suffixo (p.ex. -ive) etc. Un del plus remarcabile esseva le traduction »conjectural« de un texto in italiano, portugese e espaniol. Le alumna Monica Antonsson succedeva post le studio de interlingua traducer lo sin errores, benque facente lo sin le adjuta de dictionarios o manuales e sin ulle previe cognoscentia del tres linguas! Pro controlo le professor de espaniol submitteva le texto espaniol a su classe que habeva studiate espaniol 4 x 40 (circa 150) lectiones. Illes omnes trovava le texto multo troppo difficile mesmo pro poter comprender lo, a causa del multe parolas de basse frequentia, que - naturalmente - un studente non apprende in le prime anno, sed que presenta nulle problemas a un bon studente del lingua »auxiliar«.

Questionate de lor impression del effecto del studio de interlingua, illes omnes es de accordo: »Solmente in contexto on apprende ben le morphemas international. Textos in interlingua ha le avantage de consister exclusivemente de tal morphemas 'utile' que non es celate per complicate formas grammatic e per consequente on memora le vocabulos facilemente«. »Augmentar su vocabulario de iste maniera es non solmente efficace sed etiam amusante«.

Pro adder un ultime justification pro le utilisation de interlingua in iste inseniamento, nos vole citar lo que dice un experto impartial: »Interlingua es le concretisation de tote le structuras del vocabulario international que iste nove subjecto scholar vole elucidar.«

Revidite: 2006-12-29

Revidite: 2016-06-22 (correction de artefactos del recognition optic de characters)

Redaction: Th. Breinstrup, Ingvar Stenström e Jesper Olsson
Copyright © 2001-2007 Union Mundial pro Interlingua