Historia de interlingua: Historia de interlingua

Le historia antenatal de interlingua

Esseva como patiente in un clinica que Alice V. Morris esseva tanto capturate per le idea de un international lingua auxiliar e establiva le organisation que 27 annos plus tarde presentava interlingua. Ma antea on habeva essayate unir altere linguas.

Per F.P. Gopsill e Brian C. Sexton

FACTOS

Texto original anglese per F.P. Gopsill. Version in interlingua con duo paragraphos introductori per Brian C. Sexton, Grande Britannia
Parte 1:3
Originalmente publicate in Panorama, januario-februario 1991

Omne evento in le historia ha su causas e su effectos. Pro explicar lo on debe primo studiar su causas. Omne interlinguista sape que interlingua nasceva in 1951 con le publication del dictionario interlingua-anglese, cuje redactor esseva Alexander Gode, e le grammatica preparate per A. Gode e Hugh E. Blair. Totevia, iste evento non haberea essite possibile sin le existentia del "International Auxiliary Language Association" (Association pro le Lingua Auxiliar International) e sin le supporto e financiari e moral de Alice V. Morris.

Le historia del IALA e de su fundatrice, presentate hic, es in grande parte un traduction in interlingua del texto del capitulo 7 del libro de Peter Gopsill, "International Languages: a matter for Interlingua".

Durante que illa esseva patiente in un clinica in le prime annos 1920, un seniora american multo ric, Alice V. Morris, le sposa de Dave Hennen Morris (ambassator statounitese in Brussel 1933-1937), per hasardo discoperiva le existentia de esperanto. Illa deveniva multo enthusiastic pro le idea de un lingua auxiliar pro tote le mundo. Alora, dr. Frederick Gardner Cottrell del "International Research Council" (Consilio International del Recerca) interessava e sr. e sra. Morris pro le creation de un organisation permanente que prosequerea le studios de linguas international jam comenciate per varie committees. Sr. e sra. Morris ambes videva le opportunitate presentate a illes pro realisar lor ambition de promover le cosa.

Le movimento in favor de un lingua auxiliar pro relationes international habeva jam recipite un nove impeto per le labores del "Committee on International Auxiliary Language" establite per le "International Research Council" a su conferentia in Brussel in 1919. Le committee assemblava personas qui habeva grande experientia in cosas international, in communicationes, e qui possedeva grande erudition linguistic pro discuter le problema. Como resultato del labor de iste committee le "American Association for the Advancement of Science", le "British Association for the Advencement of Science" e le associationes equivalente francese e italian, [nota del traductor: istes es le plus importante del institutiones scientific in cata pais] con le "American Council on Education", le "American Council of Learned Societies" (Consilio American de Societates Academic), con altere gruppos de specialistas institueva le "International Auxiliary Language Association" (IALA).

"Outline of Program" describe in detalio le labor que IALA intende comenciar.

In 1924 IALA esseva constituite legalmente in le Statos Unite como organisation non a scopo lucrative, cuje scopo (secundo su Outline of Program - summario de programma - 1924, pagina 9) esseva "promover studios, discussiones, e publicitate extense de omne questiones relative al establimento de un lingua auxiliar, con recercas e experimentos capace de avantiar le establimento de un tal in modo intelligente e super fundationes stabile". Postea, al pagina 15, le Outline of Program dice que le lingua final deberea esser recommendate de esser "adoptate finalmente per le governamentos del mundo". Illo indicava que le lingua final non existeva. Le proxime paragrapho defini le scopo: "Establir un lingua synthetic, que debe esser instruite in omne systemas de education per tote le mundo, como un medio commun de excambio de pensamento e del diffusion de saper inter gente qui ha differente linguas maternal". On planava que recercas sia initiate e in America e in Europa.

IALA obteneva su appoio financiari de plure fontes, como per exemplo le Carnegie Corporation, le Rockefeller Foundation, e le Research Foundation, ma le appoio le plus importante esseva date per sr. e sra. Morris e lor familia. Iste ressources finiva al morte de sra. Morris in 1950.

Le studios per IALA del linguas national e international

Le prime annos del IALA esseva utilisate in le exploration del problema del lingua. On creava un lista de tote le litteratura que contineva discussiones del linguas international, e on assemblava un bibliotheca del libros relative al problema. Al mesme tempore on establiva contacto con le varie gruppos que supportava le varie linguas auxiliar.

IALA accentuava ab le comenciamento que non esseva le scopo del Association disveloppar un nove lingua auxiliar. Su scopo esseva plus tosto establir un base scientific pro le comparation del projectos currente, e dunque illo initiava un investigation comparative del Esperanto de Zamenhof (1887), del Latino sine flexione de Peano (1903), del Ido de Couturat e Leau (1907), del Esperanto II de Saussure (1910), del Occidental de Wahl (1922) e del Novial de Jespersen (1928). Il habeva anque un studio comparative del linguas le plus importante ethnic (anglese, francese, germano, italiano, latino, russo, e espaniol), ab le quales le linguas auxiliar que on investigava tirava lor material. Ma in le prime stadios, le scopo esseva arrivar a un compromisso inter le linguas mentionate in supra. Proque Zamenhof e Couturat non plus viveva, Edmond Privat defendeva Esperanto e Sigfried Auerbach defendeva Ido.

Plure reuniones de iste autores e campiones esseva arrangiate inter 1925 e 1930 per sra. Morris a Paris, a Bex, a Geneva, e a Montreux, ubi cata representante offereva concessiones reciproc e acceptava cambios in lor linguas respective, dunque on pote dicer que iste studio del linguas international currente esseva plus profunde que faceva le Delegation pro le Adoption de un Lingua Auxiliar International de 1907. Totevia, omne effortios de compromisso esseva in van. Le esperantistas e le idistas manteneva lor differentias, e lor character schematic esseva incompatibile con le linguas naturalistic, e dunque on abandonava le sperantia de compromisso, e cata lingua prendeva su via original.

Al Secunde Congresso International de Linguistas a Geneva in 1931, IALA arrangiava pro le prime vice que linguistas professional e expertos in linguas auxiliar conveniva durante un periodo de duo septimanas pro excambiar ideas. Le conferentia esseva convocate per professor Otto Jespersen, e illo dava su approbation al programma de recercas del IALA, e non minus de 27 linguistas eminente (non membros del IALA) signava le documento de supporto. Anque octo alteres addeva lor nomines al Tertie Congresso de Linguistas a Roma in 1933.

PARTES 1-3

Le historia antenatal de interlingua (1)

Profunde recerca duce a un lingua (2)

Le natura, si - un schema, no (3)

CITATIONES

Citationes per Alexander Gode:

Le idea-guida in interlingua es que certe servicios, urgentemente necesse in nostre mundo, pote esser rendite plus efficacemente per medio de un lingua-ponte que per altere medios. Iste idea non es identic con su inversion que insisterea que un lingua-ponte es un belle ideal que va crear e satisfacer nove requirimentos de contacto interhuman.
Novas de Interlingua, octobre 1965

Le functiones exprimite in interlingua es completemente determinate per lo que es observate in le linguas de base. Si esperanto per exemplo se vanta de poter exprimer un participio futur, interlingua se vanta de esser libere de tal tractos non-natural e phantastic del puncto de vista occidental. In le elemementos structural, i.e. le formas correspondente a su functiones expressive, interlingua exhibi un grado de ordine systematic que excede illo trovate in le linguas de base. Sed le "systematismo" de interlingua non es unquam psychologicamente arbitrari. Illo non satisface le ideal esperantista de "univocitate" sed exprime "un ordine latin in formas moderne". Isto pare significar que in traducer ab lingua A a lingua B (si ambes es linguas occidental) le interpolation de interlingua resolverea multe difficultates. Il es evidente que reimplaciar un traduction directe ab per exemplo francese a in anglese per le duple traduction ab francese a in interlingua e ab interlingua a in anglese esserea un experimento theoric sin importantia practic. Sed iste situation cambia radicalmente si on pensa a traductiones non per humanos sed per machinas electronic.
Novas de Interlingua, februario-martio 1955