Summarios international pro
le medicos durante 16 annos
Articulo effective faceva revista medical in anglese publicar
summarios in interlingua, usque le crise del 1970s causava le fin del
successo.
Per Thomas Breinstrup
Interlingua ha essite specialmente successose in le campo medical -
probabilemente proque illo es si proxime al latino del medicos. Un
successo special esseva le 16 annos que un periodico medical danese
publicava summarios in interlingua - provocate per un articulo de un
medico con interesse pro interlingua.
Le medico danese Jørgen
Michelsen, qui durante alcun annos in Groenlandia habeva interessate se pro
interlingua - e qui in 1960 deveniva le prime presidente del Union
Danese pro Interlingua, esseva ardente de avantiar le uso del lingua in circulos scientific e specialmente medical.
Le 27 de augusto 1959 ille scribeva un articulo in le septimanal del medicos danese, "Ugeskrift for Læger", que vermente habeva effecto. Le articulo "Interlingua - ingua scientific supranational" esseva publicate in le section pro medicos plus juvene e finiva per un "Summario in interlingua" que diceva assi - in interlingua:
"Il es proponite que on introduce Interlingua in Danish Medical Bulletin."
Solmente secur post superviver
Danish Medical Bulletin (DMB) appareva un vice per mense e esseva totalmente in anglese. Illo esseva publicate pro medicos, hospitales e autoritates de sanitate in tote le mundo. Le majoritate del articulos esseva summarisate in anglese.
Le articulo de Jørgen Michelsen esseva mentionate in partes del pressa quotidian in Danmark.
Bent Andersen, qui esseva tosto a devenir le prime tresorero del
Union Danese pro Interlingua (establite in novembre 1960), narra:
"Le idea esseva ben recipite per le redactor del DMB, Fritz Fuchs, qui in maio 1960 scribeva a Michelsen: 'Es
quasi certemente approbate que nos habera summarios in interlingua in D.M.B., ma le seniores Moth e Svejgaard es
super le puncto de cader sub le carga que illes ha acceptate in connexion con le congresso de endocrinologia (le prime congresso international del sorta, arrangiate pro 1.600 participantes in Copenhagen, e con omne summarios official in interlingua, red.), e pro isto io ha suspendite le caso, usque io vide, si le duo
seniores - e de facto anque io mesme - supervive iste pression."
Poul Moth e Bjarner
Svejgaard, ambes pioneros de interlingua in Danmark, laborava ardentemente durante septimanas con le enorme carga de traducer toto in interlingua pro le congresso. Felicemente nemo de illes cadeva sub le carga, e Danish Medical Bulletin sequeva su promissa de usar interlingua como lingua de summarios.
Summarios de 20-25 lineas
Quando numero 4 del DMB appareva in julio 1960, illo contineva le prime summarios. Post cata articulo le contento esseva summarisate in 20-25 lineas, a fin que non-anglophonos poteva sequer le recerca le plus recente. Le numero esseva un edition special, que naturalmente tractava primarimente le recerca hormonari. Ci es le prime paragrapho de lo que videva le lectores, quando illes pro le prime vice videva interlingua:
SUMMARIO
Se ha studiate le rata basal metabolic, le iodo ligate a proteina (PBI), le acceptation de 1-thyroxina e de 1-triiodothryronina per erythrocytos human in 25 personas: Septe subjectos normal, 12 patientes con hyperthyroidismo, duo personas euthyroide con exophthalmos maligne, e in quatro patientes con myxoedema. Un correlation esseva trovate inter le rata basal metabolic e le PBI al un latere, e al altere latere le acceptation de T3 per le erythrocytos, que reflecte le affinitate ligatori del proteinas seral a T3. Reversemente le correlation es minus marcate in caso de acceptation de T4. In plus, il es demonstrate que un acceptation augmentate de T4 non necessarimente es accompaniate per un augmento del acceptation de T3 o vice versa.
Duo patientes hyperthyroide e un hypothyroide con PBI normal monstrava cambiamentos in le acceptation erythrocytic de T3 e T4 lo que indica alterationes in le affinitate ligatori del proteinas seral.
In circulos medical, il habeva nulle dubita del contento. Le prime edition contineva novem summarios in interlingua.
Ma le editiones sequente non publicava summarios, e on timeva pro isto que le edition hormonari esseva unic.
Il se monstrava que mancos de communication esseva le causa, e desde martio 1961 cata edition del Danish Medical Bulletin contineva summarios in interlingua. Jørgen Michelsen, qui intertanto habeva retornate a Danmark de Groenlandia, elaborava le traductiones.
Le quotidiano Politiken, que ja le 29 de martio 1959 mentionava que le Danish Medical Bulletin considerava publicar summarios in interlingua, ora - le 24 de julio 1960 post le prime publication del summarios - mentionava:
"Danish Medical Bulletin, le magazin medical danese, que in anglese narra super le developpamento medical national, se occupa in su nove edition exceptionalmente con problemas hormonari in honor del congresso de endocrinologistas. Pro le prime vice il ha summarios del articulos anglese in le nove lingua artificial
interlingua."
In le initio on non fanfaronava con le summarios. Solmente plus tarde esseva discretemente al copertura mentionate "With summaries in Interlingua" (con summarios in interlingua).
In maio 1965 Bent Andersen acceptava le carga de traducer le smmarios in interlingua. Jørgen Michelsen habeva habite tanto a facer como medico que ille non poteva trovar tempore pro continuar. Bent Andersen habeva ja in augusto 1963 substituite Michelsen, qui alora debeva passar un operation ocular.
Crise economic faceva fin del era
Ma in le initio del 1970s, le crise economic anque toccava Danmark. Omnes debeva sparniar, e isto percuteva anque interlingua. Le redactor del Danish Medical Bulletin, John Philip, pro isto le 28 de maio 1976 debeva scriber a Bent Andersen:
"Vos ha durante le annos fidelmente e minutiosemente traducite summarios pro Danish Medical Bulletin a "Interlingua". Le redaction ha appreciate isto multo e trovate que illo debeva haber un certe valor, sin que il ha essite possibile evalutar lo. Totevia Danish Medican Bulletin ha entrate in considerabile difficultates economic a causa de crescente expensas de impression e assignation minor de moneta al budget. Isto ha significate cambios in le composition del redaction e le division de responsabilitate in le comité de editores. In connexion con iste revoltas le redaction ha considerate necessari cercar reductiones in omne le punctos possibile pro evitar le clausura del magasin. - Io pro isto es fortiate a informar vos que le redaction non plus essera capabile de publicar le summarios in "Interlingua". Il ya non se tracta solmente del problemas de traduction ma anque
del composition, expensas a impression e papiro. - Io regretta multo iste passo que es fortiate per difficultates economic veniente del exterior. Con salutes amical (sign.) John Philip."
Assi finiva un periodo de 16 annos con un extense uso de interlingua in un dominio scientific, ubi le lingua - que quasi pote esser appellate le latino moderne del medicos - esseva multo appreciate, judicate per le reactiones que veniva directemente al Union Danese pro Interlingua.
Le texto in supra es basate sur le manuscripto del libro
"Ud med sproget!" per Thomas Breinstrup super le historia
del Union Danese pro Interlingua, publicate per Dansk Interlingua
Union in 1991 (ISBN 87-89445-08-2).
 .
Revidite: 2006-12-29
|
