|
 |
| HISTORIA DE INTERLINGUA
- 50 ANNOS |
|
Interlingua - forte,
fructuose e futur
Interlingua e su organisationes se ha developpate e crescite durante le 50
annos. Hodie le lingua es un standard international, i.a. gratias al Internet, al
inseniamento in le scholas de ministros futur, e al multe publicationes que appare in
interlingua. Isto es un portrait de 50 annos con interlingua.
Per Thomas Breinstrup
Interlingua ha ora 50 annos e es plus vital, plus forte e plus preste a entrar in le
futuro que jammais antea. Si linguas malevolente clama lo opposite, illos simplemente es
invidiose – o ignorante.
Durante le prime multe annos post le publication de interlingua in
1951, tote fortias promotional esseva ponite in facer interlingua entrar al scena
scientific. Primo le “International Auxiliary Language Association” (IALA) e
pois le Division de Interlingua del Science Service in New York effectuava un labor sin
equal per livrar traductiones de summarios scientific e medical a numerose magazines
professional. Interlingua habeva ab initio trovate su niche. Congressos scientific
publicava invitationes e summarios in interlingua pro adjutar le grande publico, e de maio
1952 a 1980 appareva cata mense le magazin specialisate “Spectroscopia
Molecular” sub le redaction de Forrest F. Cleveland, totalmente in interlingua.
Organisation mundial
Parallelmente surgeva le besonio de un organisation promotional mundial de interlingua.
Al prime congresso de interlingua in Tours, Francia, in 1955 esseva fundate le Union
Mundial pro Interlingua (UMI). Illo esseva un organisation modeste, ma illo comenciava
appunctar representantes national, e gratias al labor dur e intense de iste pioneros le
nomine “interlingua” tosto deveniva sempre plus cognoscite. Le UMI esseva
reorganisate in 1970, e si tarde como in 1992 le statutos esseva cambiate pro reflecter le
organisation moderne e efficace. Sub le presidentia de Leland B. Yeager (SUA) e con Piet
Cleij (Nederland) como secretario general, le UMI ha ganiate terreno. Durante le recente
annos un serie de nove organisationes national ha essite establite. Anque le fusion del
private Heraldo de Interlingua con le magazin official del UMI, Currero, in Panorama in
januario 1988 ha ponite le foco al labor de diffunder interlingua e al mesme tempore
livrate multitudes de materiales in interlingua mesme.
Durante que le magazines in interlingua sempre ha essite le ligamine
inter usatores e promotores de interlingua in tote le mundo, desde le medio del 1990s
Internet ha prendite iste rolo. Primo, le contactos velocissime per posta electronic
significava que on non plus debeva attender septimanas, si non menses, pro corresponder.
Plus tarde, circa 1996, le prime pagina domestic pro interlingua appareva in Internet,
gratias a Paolo Castellina, presidente del Union Interlingua de Helvetia. Le prime
“boteca de autoservicio 24 horas per die” habeva aperite. Le UMI comprava
durante le conferentia in Strasbourg in 1997 le sito www.interlingua.com. Illo se ha
developpate in un base de informationes que cresce sempre. Ante un medie anno entrava in
le sito www.babylon.com le prime dictionario electronic de interlingua pro discarga
gratuite. Plures ha sequite, e interlingua ha assi obtenite un explosion de interessatos
qui ha discargate le dictionarios. Le “Interlingua-English Dictionary” assi es
al lista de summitate de discargas ab Babylon.
Libros – le fundamento solide
Le libros de e in interlingua totevia sempre ha essite le fundamento de interlingua. Le
Servicio de Libros UMI esseva establite per Frits Goudkuil (Nederland) in 1974. Pro ille,
le publication de libros professional ha devenite un caso de corde. Varie fundationes de
interlingua ha assecurate que le costos de impression esseva pagate, durante que le
Servicio de Libros UMI ha mantenite le vendita central del titulos.
Ma multe casas editorial professional – p.ex. le Universitate de
Passo Fundo in Brasil, le Universitate de Lund, le Univesitate de Granada, le grande
editor svedese Esselte, le american Storm Publishers, etc., etc. – ha publicate
libros professional in interlingua. Le introduction del numeros standard international de
libros, ISBN, assecura le registration del titulos in bases international de datos.
Le litteratura abundante esseva le causa principal que interlingua in
januario 1998 obteneva proprie categorias pro litteratura belletristic e professional del
systema decimal del bibliothecas danese.
Summarios – e scholas
Summarios in interlingua anque ha essite publicate in libros professional como adjuta
de orientation a personas, qui non cognosce le lingua del libro. Typicamente, le contento
del libro es summarisate in un pagina in interlingua.
Le valor pedagogic de interlingua ja esseva demonstrate in Danmark in
le initio del 1960s, quando Østersøgades Skole instrueva interlingua al alumnos.
Numerose diplomates, ministros, directores etc. ha assi apprendite interlingua quando
scholares. Desde 1967, interlingua ha essite usate in gymnasios svedese in le disciplina
“general cognoscentia lingual” substituente latino classic. Non solmente
interlingua presenta un clave al parolas estranier de svedese, illo anque es un
instrumento utile pro le alumnos in le apprension sequente de altere linguas estranier. E
classes de interlingua in un pais ha alora correspondite con classes in altere paises,
p.ex. inter alumnos gymnasial de Svedia e Slovachia.
Le conferentias international de interlingua esseva revivificate in
Sheffield, Grande Britannia, in 1983 e ha desde alora essite biennal. Iste estate le
15-nte conferentia essera arrangiate in le urbe historic polonese, Gdansk. In 1988, le
scandinavos – primo svedeses e daneses – arrangiava le prime incontro scandinave
in Lund, Svedia, pro coordinar le labor de interlingua in Scandinavia. Desde 1994
participava le norvegianos, e in 1996 entrava le finneses al scena, facente le incontros
biennal nordic. E le brasilianos ha desde 1990 arrangiate conferentias annual. Tal
assembleas international recarga le batterias personal del participantes, nam le labor pro
interlingua gluti multe fortias e tempore, dunque on besonia le inspiration e excambio de
ideas e punctos de vista.
Recognoscite como standard international
Assi anque in le promotion public e multo visibile: per le pressa. Desde le apparition
in 1951, le articulos super e mentiones de interlingua se conta in milles – e in
jornales, magazines, radios e TVs in tote le mundo. Le information comprehensive significa
que redactores de lexicos, encyclopedias e dictionarios de parolas estranier
automaticamente include interlingua como entrata.
Le Organisation International de Standardisation (ISO) ha registrate
interlingua como le standard numero 639 sub le abbreviation international ia.
Esser un standard mundial e haber obtenite un certe fama global in le
etate de 50 annos non es si mal. Que non pote occurrer durante le veniente dece annos...?
Revidite: 2006-12-29 |
|
|
|
|
| FACTOS |
Iste articulo esseva publicate in Panorama, januario-februario 2001. |
|
