|
 |
Benjamin Lee Whorf e
le grammatica universal
Per Frank Esterhill
In recente menses, le projecto de lingua artificial Lojban ("Un Realisation de Loglan") ha lanceate de novo un campania pro le avantiamento international de lor novelle lingua logic, un idioma que es, in lor proprie parolas, designate corno un tentativa de approbar o disprobar le hypothese whorfian, formulate al fin del annos 1930
- le theoria que le structura de un lingua constringe le cognition del populo qui parla le lingua. Anque
Alexander Gode, recognoscente le importantia et influentia de iste theoria, poneva le question, in un essayo in 1954, an ha le hypothese whorfian consequentias concernente le formulation de Interlingua. Benjamin Lee Whorf (1897-1941) esseva un impreviste gigante in le sphera de linguistica. Benque, corno juvene, ille studiava linguas traditional (latino, francese, germano) in le schola, e postea. privatemente, un poc de greco, hebraeo, hungare, e, in plus, le linguas del indigenos american, specialmente aztec, hopi, maya, e nahuatl, ille esseva formate corno ingeniero e ganiava su vita durante multe annos in un posto semi-technic corno inspector e ingeniero in/de un firma de assecurantia contra le incendios. Quando ille esseva scholar independente, le mundo intellectual non ha prestate attention ad ille, ma post 1931, corno discipulo del eminente linguista Edward Sapir (qui habeva essite le prime director de recercas linguistic del International Auxiliary Language Association (IALA)) al universitate Yale, ille acquireva importantia e prestigio. Le hypothese whorfian (o sapir-whorfian) ha essite assatis controversial, multo discutite e debattite in circulos linguistic in le ultime annos del presente seculo, a vices contestate e disputate; ma le theoria remane usque hodie in le rango de theorias e
- secundo le opinion del plus grande parte de recercatores - non ha essite scientificamente o confirmate o refutate. Le theorias de Whorf restava plus tosto emergente que ben developpate a causa del pesante requirimentos de su empleo e del inattention e negligentia que ille suffereva sin un posto academic. In plus, ille ha enunciate in su scriptos un serie de propositiones hypothetic, un large complexo de theorias, del quales le "principio linguistic de relativitate" esseva le principal. Dunque, on poterea sustener, in breve summario, que ille cercava investigar le rolo de linguage in le cognition e le precise natura del relation inter pensata linguistic et experientia human, credente que un certe portion de pensamento human ha un character linguistic
- le producto de socialisation, de inculturation linguistic. Linguage e pensamento esseva, secundo Whorf, un interfoliage, un singule (benque composite) modo de activitate cognitive. In effecto, ille non totalmente acceptava le dichotomia traditional de "pensata" e lingua". In un certe senso, Whorf non esseva innovator con respecto al hypothese que porta su nomine: le eruditos ha traciate le pista del idea que differente linguas instilla in lor parlatores differente
Weltanschauungen ("punctos de vista universal") usque a Herder in le 18ve seculo o, forsan plus exactemente, a Wilhelm von Humboldt, le famose philologo prussian cuje nomine es sovente ligate ad un tradition linguistic que se occupava de topicos e linguas neglecte in le 19ne seculo, ¡.e., le linguas non-indo-europee. Le si-nominate
Weltanschauungstheorie doceva que differente linguas forni differente punctos de vista a lor parlatores. Humboldt scribeva in 1812: 1e mundo in que nos vive es exactemente illo ad in le qual le idioma que nos parla nos transplanta." Et in 1827, in un reporto al Academia Prussica, un variation del mesme thema: "Le lingua non es de toto un simple medio de communication, sed le reproduction del mentalitate e del ideologia (verbatim vista del mundo,
Weltansicht) del parlator." In contradistinction al credentia del philosophos del 17me e 18ve seculos, per exemplo, Descartes, Leibniz, e Kant, qui manteneva le universitalitate de conceptos (un idea que hodie pare esser redolente de naivetate), qui susteneva un hierarchia absolute et ideal de notiones, o qui postulava un classe de
immutabilia a prior¡, le nove vision parla del determination linguistic de organisation conceptual. Ma le categorias del pensata non resta le mesme in le differente culturas. In su studios extensive del linguas del indigenos american, Whorf remarcava que le conceptos usual de tote le linguas europee
- un gruppamento pro le qual ille cuneava le nomine "Standard Average European" [SAE]
- non corresponde exactemente al categorias de un lingua como Hopi; in altere parolas, notiones como pluralitate, numeration, duration, tempores, validitate, intensitate, etc. trova methodos de expression que es radicalmente differente in le duo classes de linguages; le forma interior del lingua Hopi non es identic al forma interior de SA-E. Un grammatica universal, Whorf conclude, non pote exister, solmente le plure grammaticas que es inextricabilemente intertexte con le plure culturas del mundo. Un question interessante remane le rolo de religion in le developpamento del ideas de Whorf. Ille esseva theosophista, membro de un secto esoteric fundate in India in 1875, un amalgama de buddhismo e hinduismo, cuje doctrina reguardava le mundo e tote su partes et elementos como un totalitate interdependente. Esque iste philosophia religiose de Whorf influentiava su theorias linguistic? Il es multo ironic que le hodierne sustentores de Lojban/Loglan
- un "lingua" sin historia, sin passato, sin cultura, sin contento, mesmo sin parlatores e scriptores
- invoca in lor declaration de independentia linguistic le spirito de Whorf qui demonstrava in su scriptos un contempto e disdigno absolute e total verso le linguas artificial como Basic English, un jargon
britannic devitalisate. Whorf recognosceva et acceptava le diversitate linguistic que es
firmemente plantate in existente culturas, ma ille rejectava le van e sterile tentativas de minusucule sectos pedantesc que voleva crear
ex nihilo et un lingua et un cultura. "Io crede," dice Whorf, "que illos qui contempla un mundo futur parlante solmente un lingua, sia anglese, sia germano, sia russe, o sia qualcunque, tene un
ideal poco judiciose et illos rendera le plus grave damno al evolution del mente human."
Revidite: 2007-02-23
|
|
|
|
|
| FACTOS |
Le articulo esseva scribite in 1997. |
|
